2021
VERDIEPINGSDAGEN AFRIKAANSE FILOSOFIE
30 mei Eerste Verdiepingsdag Rondom Afrika. Wat is Afrikaanse filosofie? We lezen en bespreken de reader die op deze vraag een antwoord moet geven. We plaatsen de Afrikaanse filosofie in het kader van 'de Wereldfilosofie. Wat betekent het dat we hier te maken hebben met en de oudste en de laatst-ontdekte filosofie? Hoe verhoudt filosofie zich tot wijsheid? Waarom is Ubuntu zo populair (en wordt de diversiteit weer vergeten)?
13 juni Tweede Verdiepingsdag Rondom Afrika. We gaan in op een paar Afrikaanse filosofen om het tijdens de Eerste Verdiepingsdag kader wat te concretiseren en te illustreren. We lezen en bespreken wederom een bijgeleverde reader. De nadruk ligt nu op het belang van de Afrikaanse filosofie als ingang tot het zelf filosoferen. De Afrikaanse filosofie confronteert ons nl. nogal met onze eigen denkwijze. Hoe kunnen we ons bevrijden van denkkaders blijkt een inherente vraag te zijn voor een filosofie die zich wil bevrijden van een belastend verleden zonder dit te willen ontkennen.
De Voortgang van de Wijsgerige Jaargang
Ook de reis door Afrika gaat door en ziet er ongeveer zo uit:
We begeven ons in wel heel onbekend gebied. Kunnen we spreken van zoiets als Afrikaanse filosofie? Ondertussen hebben we een aantal kenmerken gedistilleerd vanuit de Wereldfilosofie. Nu bezien we of deze toepasbaar zijn op een terrein dat pas ontdekt is door de filosofen. We bezien wat Afrikaanse filosofen hier van denken. Maar we we beginnen met een korte kennismaking.
1] Geschiedenis van de Afrikaanse filosofie
We bezien dit immense continent en maken eerste grote onderscheiden: geografisch tussen Noord en Zuid en historisch naar perioden: voor-koloniaal, koloniaal en post-koloniaal. We stellen de vraag: Wat is Afrikaanse filosofie? en zien, met Afrikaanse denkers het probleem van vraagstelling en definitie dat hierachter schuil gaat. We bezien de mogelijkheid of hier toch niet wellicht de ouste sporen van wat filosofie heet, te vinden zijn. We onderzoeken de relaties tussen filosofie, de Grieken, Egypte en Afrika: "Is Griekse filosofie gestolen Egyptische filosofie?"
2] Afrocentristen, Etnofilosofen en universalisten
We bezien enige antwoorden op de vraag naar de Afrikaanse filosofie en onderzoeken de definities van Placide Tempels die Bantoe filosofie typeert als de Afrikaanse filosofie. Leopold Sédar Senghor die het eigene van de Afrikaanse filosofie ziet in de ‘Négritude-beweging’ en Alexis Kagame die filosofie onttrekt aan linguistische structuren van de Afrikaanse talen. Filosofen als Henry Odera Oruka benadrukken de rol van de wijzen (sages) in de Afrikaanse filosofie en Kwasi Wiredu benadrukt het belang van “conceptuele dekolonisatie”.
3] Ubuntu, Ifa en het nieuwe Afrikaanse denken
We bezien Ubuntu, op te vatten als een ethische of humanistische filosofie die draait om toewijding en relaties tussen mensen onderling. Inspiratiebron o.a. voor Nelson Mandela en sterk in opkomst als tegenhanger voor westerse doorgedraaide individualisering. Daarnaast maken we kennis met 'Ifa-systeem', in het leven geroepen door Orunmila, door de Nigeriaanse filosofe Sophie Oluwole naast Socrates een van "de twee beschermheiligen van de klassieke filosofie" genoemd. Ik laat zien dat de uitspraak van Plinius de Oudere (die leefde in de 4e eeuw v.g.j) nog steeds en steeds meer geldt: Ex Africa semper aliquid novi: uit Afrika komt altijd iets nieuws”.
4. Wat is Afrikaanse filosofie?
Hier bezien we de Afrikaanse filosofie, als relatieve nieuwkomer in de Wereldfilosofie, in vergelijking met de andere wijsgerige tradities. Wat is eigen aan de Afrikaanse filosofie en waarin komt zij, als we dan toch kunnen spreken van filosofie en niet alleen van wijsbegeerte, overeen met de andere filosofische tradities als die van het westen, de islam, het boeddhisme en de Indiase en Chinese filosofie? Wat maakt dat we deze alle filosofisch kunnen noemen? We maken een overgang naar 'de wereld-filosofie', het volgende onderdeel van onze reis.
De Wijsgerige Leesgroep
We lezen en bespreken, in de wijsgerige leesgroep, nu al weer een half jaar lang, Sein und Zeit van Martin Heidegger.
