Boeddhistische filosofie. Boeddhadhamma in een notendop

De belangrijkste leerstellingen van het vroege boeddhisme 


Als een geheugensteuntje voor de studenten en hun docent:


De oudste filosofische kern van de leer: de vier edele waarheden en het edele achtvoudige pad.


Vier edele waarheden 

  1. De eerste edele waarheid: het lijden (duhkha)
  2. De tweede edele waarheid: de oorzaak van het lijden (duhkha-samudaya)
  3. De derde edele waarheid is: de opheffing van het lijden (duhkha-nirodha)
  4. De vierde is de weg naar de opheffing van het lijden (duhkha-nirodha-gamini-patipada)


Deze weg bestaat uit 8 stadia: 'het Edele Achtvoudige Pad': 

  1. juiste zienswijze (samma-ditthi)
  2. juiste houding (samma-sankappo)
  3. juiste spraak (samma-vaca)
  4. juist handelen (samma-kammanto) 
  5. juiste levensinrichting (samma-ajivo) 
  6. juiste inzet (samma-vayamo)
  7. juiste aandacht (sama-sati)
  8. juiste concentratie (samma-samadhi)


Dit leerstuk heb ik omgewerkt tot een filosofische denkoefening, gepubliceerd in Hoog Spel (2022 Jos Kessels c.s.)


Meditatie (gericht op de cultivatie van aandacht)


De 4 vestigingen van de aandacht (sati.patthanas)

  1. lijf (kaya)
  2. gevoelens (vedana)
  3. geestesgesteldheid (citta) 
  4. geestesobjecten (dhamma)


De psychologie van het vroege boeddhsime


De zijnsgroepen (P. khandha) (S. Skandhas) 

  1. Naam en vorm (nāma-rūpa)
  2. Gevoel (vedanā)
  3. Waarneming en benoeming (saññā) Drijfveren (sankhāra)
  4. Bewustzijn (viññāna)


Filosofie: de metafysica van het boeddhisme:


Het afhankelijk ontstaan (pratityasamutpada): INTER-ZIJN

  1. onwetendheid [avidya]
  2. onbewuste drijfveren [samskāras]
  3. bewustzijn [vijñāna]
  4. naam en vorm [nāmarūpa] (= de skandhas)
  5. zes bases [sadāyatana]
  6. contact [sparśa]
  7. gevoel [vedanā]
  8. dorst [tṛ́ṣṇā]
  9. grijpen [upādāna]
  10. wording [bhava]
  11. geboorte [jāti] 
  12. ouderdom en dood [jarāmarana]


De onderstaande afbeelding illustreert het rad van inter-zijn, met de 6 werelden van wedergeboorte.


Meditatie (gericht op de cultivatie van emoties)


4 meditatie-sferen: 

de Brahmaviharas of appamanna/apramanas:

Goddelijke verblijfplaatsen, ofwel de Onmetelijken

  1. Vriendelijkheid (metta)
  2. Mededogen (karuna)
  3. Vreugde (mudita)
  4. Gelijkmoedigheid (upekkha)